HİSTAMİN NEDİR?

Histamin vücudumuzda bağışıklık sistemi, sindirim ve merkez sinir sisteminin çalışmasında rol oynayan bir kimyasal madde. Bir nörotransmiter olarak vücudumuzdan gelen önemli mesajları beyine taşıyor. Aynı zamanda mide asidinin salgılanmasını uyaran histamin, midedeki sindirime yardımcı olur. Histamin etkisinin en çok göze çarptığı yer bağışıklık sistemidir. Histaminin bu etkisi, vücudumuz dışarıdan bir saldırıya maruz kaldığında bağışıklık sisteminin alarm vermesidir.

Histamin kan damarlarının şişerek genişlemesine ve beyaz kan hücrelerinin enfeksiyon veya problem olan vücut bölgesini hızla bularak saldırıya geçmelerine neden olur. Bu tepki, vücudun doğal bağışıklık yanıtının bir parçası olup histamin görevini yerine getirdikten sonra enzimler tarafından yıkılarak etkisizleştirilir. Eğer bir nedenle histamin yıkılamazsa birikmeye başlar ve histamin intoleransı dediğimiz durum ortaya çıkar. 

Histamin kan akımıyla vücudun her yerine taşındığından bağırsakları, akciğerleri, cilt, beyin ve bütün kalp damar sistemini etkileyerek çok farklı semptomlara yol açar. Bu da histamin intoleransının saptanmasını ve tanı konulmasını güçleştirir.

HİSTAMİN İNTOLERANSI 

     Histamin intoleransı; birikmiş veya sindirilmemiş histamin dengesizliği ve histamini parçalama yeteneğinin azalmasından kaynaklanmaktadır. Bazı kişilerde yüksek histamin alındığında uygun şekillerde parçalayamamakta histamin duyarlılığına sebep olmaktadır.

     Histamin intoleransı diamin oksidaz (DAO) enziminin bağırsak seviyesinde diyet histaminini parçalayamamasından kaynaklanır. DAO eksikliği, sistemik histamin konsantrasyonlarında bir artışa ve ardından semptomların başlamasına neden olmaktadır.

     DAO, vücuda alınan histamin metabolizması için ana enzimdir.Diğer ikinci enzim ise Histamin –N-metiltransferaz (HNMT)’dır. Düşük DAO ve yavaşlamış bir histamin bozulması ve sonucunda histamin fazlalığı,özellikle diyetle yüksek miktarda histamin alımı durumlarında semptonlar ortaya çıkmaktadır.

     Histamin intoleransı kadınlar da erkeklere göre daha sık görülmektedir. Adet dönemi öncesi kadınlarda histamin alımına karşı hassasiyet artmaktadır. Ağrılı adet dönemlerinde, histamin duyarlılığı artmıştır.

     Histamin, vücutta ve aynı zamanda birçok besinde bulunan biyojenik bir amindir.

YÜKSEK HİSTAMİN İÇEREN BESİNLER NELERDİR?

*Her türlü sosis, salam, janbon vb. şarküteri ürünleri 

* Ringa balığı, ton balığı, uskumru, sardalya ve hamsi, gibi kurutulmuş balıklar, deniz ürünler, balık sosları 

* Her türlü sert, yumuşak ve işlenmiş peynirler

* Patlıcan, avokado, lahana turşusu, ıspanak, domates, domates suyu, ketçap, salça

* Sirke, kırmızı şarap, bira, şampanya, viski, konyak

* Alkol bağırsak geçirgenliğini artırmakta bu nedenle histamin intoleransının semptonlarını kötüleştirmektedir.

HİSTAMİN İNTOLERANSI BELİRTİLERİ NELERDİR?

SOLUNUM SİTEMLERİ

  • Burun akıntısı 
  • Rinit
  • Burun tıkanıklığı
  • Hapşırma
  • Nefes darlığı 

SİNİR SİSTEMİ 

  • Baş ağrısı 
  • Baş dönmesi 
  • Migren 

  GASTROİNTESTİNAL SİSTEM 

  • Şişkinlik 
  • Gaz 
  • Tokluk dolgunluk 
  • Diyare 
  • Karın ağrısı
  • Konstipasyon 
  • Mide bulantısı 
  • Kusma 

   DOLAŞIM SİTEMİ 

  • Taşıkardi 
  • Hipotoni 

CİLT/DERİ

  • Kaşıntı
  • Kızarma
  • Ürtiker
  • Egzama
  • Şişlik/kabarma

 

HİSTAMİN İNTOLERANSI SEMPTOMLARINI TETİKLEMEYE KARŞI GÜVENLİ KABUL EDİLEN YİYECEKLER 

 Histaminin tamamen ortadan kaldırılmasını sağlayan bir diyet modeli yoktur. Terapötik yaklaşımlar arasında altın standart düşük histamin diyettir. Böyle bir diyete iyi bir yanıt, histamin intoleransının tanısı olarak kabul edilmektedir.

Besinlerdeki biyolenik aminler ve histamin içeren kaynaklarına,tazeliğine,türlerine,pH’sına,tuz içeriğine,protein(ve L-histidin) içeriğine,işleme ve depolamaya bağlı olarak farlılık göstermektedir.

GÜVENLİ KABUL EDİLEN YİYECEKLER 

  • Kahve, çay, izin verilen meyve ve sebzelerden ev yapımı meyve suyu 
  • Ekmek, hamur işi, patates, pirinç, tahıllar, darı, karabuğday, mısır
  • Taze, hemen dondurulmuş et: kümes hayvanları, dana eti, sığır eti, kuzu eti
  • Marul,karnabahar,brokoli,hindiba,havuç,sarımsak,soğan,salatalık,kabak,biber,turp,enginar,kuşkonmaz,ravent
  • Elma, armut, kiraz, şeftali, kayısı, karpuz, yaban mersini
  • Baharatlar, otlar
  • Bitkisel yağlar, sirke
  • Yoğurt, taze yumuşak peynir 
  • Taze hemen dondurulmuş balık, morina, pollock, alabalık, tatlı su levreği, pisi balığı
  • Yumurta pişmiş, janbon (taze pişmiş ve kaliteli)
  • İzin verilen meyvelerden yapılan  reçel, bal, tereyağı, margarin 

Histamin diyetlerini uzun süreli kısıtlamalı ve sadece doktor ve diyetisyen ile işbirliği içerisinde takip edilmedilir. Semptomlarda herhangi bir iyileşme gözlenmezse, tüm besinler kademeli olarak yeniden verilmedir.

HİSTAMİN SALINIMINI İNHİBE EDEN BESİNLER

SU TERESİ: Yaygın olarak bulunan, besleyici bitkilerden biri olarak kabul edilen turpgiller den bir sebzedir. Bir araştırma su teresinin mast hücelerinden histamin salınımını ` engellediğini göstermektedir.İzole edilen flavonoidler ve megastigmanlar histamin salınımını önemli ölçüde inhibe etmektedir.

SOĞAN    : Önemli bir prebiyotik bir besindir. Soğanların histamin salınımını engellediği,mast hücelerini  stabilize ettiği ve hücre dışı olarak kan plazmasındaki histamin seviyelerini düşürdüğü gösterilmiştir. Bir çalışma, soğanlarda bulunan kuercetinin alerjik ve inflamatuar hastalıklar için etkili bir mast hücre inhibitörü olarak umut verici bir aday olduğunu ileri sürmektedir.

PAPATYA: Genellikle çay olarak tüketilebilmektedir. Sıklıkla bulunabilen taze çiçeklerin kurutulması tercih edilir.Bir çalışma, mast hücre aracılı alerjik modellerde, papatyanın mast hücrelerinden histamin salımını inhibe etmek için doza bağlı bir şekilde hareket ettiğini ileri sürmektedir.

ISIRGAN OTU : Genellikle çay olarak tüketilmektedir.Anadoluda yemeği de yapılmaktadır. Dikenli olduğu için toplaması zahmetlidir. Güçlü bir anti histamin ve mast hücre stabilizatörü olarak çalışır.

ZERDEÇAL  : Güçlü antiinflamatuvar ve antioksidan özelliklere sahiptir.Zerdeçalın aktif bileşeni olan kurkumin, antiinflamatuvar aktiviteye sahip olduğu gösterilmiştir.2003 yılında yapılan çalışma, kurkumin, inflamasyon da rol oynayan proteazla aktive olan reseptörler (PAR) inhibe ettiği ileri sürülmektedir.

Bazı durumlarda, düzenli H1bloker(antihistaminikler) kullanımı da semptonların hafiflemesine yardımcı olabilmektedir.